ซิสแทนเช มีไฟโตนิวเทรียนท์ที่ช่วยเสริมการทำงานสมอง มีสารต้านอนุมูลอิสระ ลดการอักเสบอย่างมีประสิทธิภาพ เพิ่มสารสื่อประสาท ฟื้นฟูการทำงานเซลล์สมอง และช่วยชะลอภาวะสมองเสื่อม
ทำความรู้จัก ซิสแทนเช คืออะไร?
ซิสแทนเช (Cistanche) หรือ Rou Cong-Rong ในชื่อภาษาจีน เป็นพืชที่ใกล้สูญพันธุ์ และส่วนใหญ่เติบโตกระจายอยู่ในดินแดนแห้งแล้ง และทะเลทรายทางตะวันตกเฉียงเหนือของจีน ในทางการแพทย์แผนจีน ใช้รากซิสแทนเชเป็นยาบำรุงร่างกาย เพราะมีประโยชน์หลายอย่าง เช่น เสริมความจำ ป้องกันโรคทางระบบประสาท รวมถึงการต่อต้านอนุมูลอิสระ1
สารอาหารสำคัญของซิสแทนเช มีอะไรบ้าง
ซิสแทนเช เป็นสมุนไพรที่มีคุณประโยชน์ต่อสุขภาพมากมาย และมีสารที่ออกฤทธิ์ทางชีวภาพหลายชนิดที่สำคัญต่อร่างกาย ดังนี้
- อัลดิทอล ช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระ ป้องกันโรคทางระบบประสาท และชะลอความแก่1
- ฟีนิลทานอยด์ไกลโคไซด์ ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน บำรุงรักษาสุขภาพของไต ต่อต้านอนุมูลอิสระ และการเกิดปฏิกิริยาออกซิเดชันในไขมัน2
- ลิกแนน และโพลีแซ็กคาไรด์ มีฤทธิ์ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ป้องกันระบบประสาท ต่อต้านอนุมูลอิสระ ส่งเสริมการทำงานของไตให้มีประสิทธิภาพ ต่อต้านเนื้องอก ต้านการอักเสบ ต่อต้านแบคทีเรีย และไวรัส2
ซิสแทนเชช่วยอะไรได้บ้าง?
ซิสแทนเชมีประโยชน์ และสรรพคุณทางการแพทย์ต่างๆ มากมาย โดยเฉพาะในตำรับยาจีน นิยมใช้ดูแลและบำรุงสมองในทุกเพศทุกวัยมาอย่างยาวนาน ซึ่งจากการวิจัยทางวิทยาศาตร์ ได้ค้นพบสรรพคุณอื่นๆ ของซิสเทนเชอีกมากมาย ดังต่อไปนี้
สารอาหารสำคัญของซิสแทนเช มีอะไรบ้าง
ซิสแทนเช เป็นสมุนไพรที่มีสรรพคุณในการช่วยเสริมสร้างสมรรถภาพทางสมอง และช่วยเสริมความจำในวัยรุ่น หรือวัยผู้สูงอายุ โดยมีสารไกลโคไซด์ (Glycosides) ที่มีฤทธิ์เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ และลดการอักเสบที่เนื้อสมอง อีกทั้งยังช่วยเพิ่มสารสื่อประสาท ซึ่งทำให้เซลล์สมองติดต่อสื่อสารกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ1
นอกจากนี้ ยังมีการศึกษาว่าซิสแทนเชมีประโยชน์ต่อระบบประสาท และสามารถป้องกันโรคทางระบบประสาท เช่น โรคอัลไซเมอร์ โดยช่วยกระตุ้นสาร BDNF (Brain Derived Neurotropic Factor) ที่ทำหน้าที่ฟื้นฟูการทำงานเซลล์สมอง ชะลอภาวะสมองเสื่อม และช่วยปกป้องเซลล์สมองจากความเสียหาย6
ต่อต้านอนุมูลอิสระ ลดการอักเสบ และภาวะแก่ชรา
ซิสแทนเชสามารถช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระ และต่อต้านภาวะการแก่ชราได้ เพราะไกลโคไซด์มีบทบาทในการชะลอความชรา ป้องกัน และรักษาโรคสมองเสื่อมในวัยชรา อีกทั้งโพลีแซ็กคาไรด์ยังสามารถต่อต้านริ้วรอย และเพิ่มประสิทธิภาพการต่อต้านอนุมูลอิสระในร่างกายได้อย่างมีประสิทธิภาพ2
เสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย
การกินซิสแทนเชในบางภูมิภาคของประเทศจีน และประเทศญี่ปุ่น ถือว่าเป็นกุญแจสำคัญในการมีอายุยืนยาว เพราะซิสแทนเชมีสารโพลีแซ็กคาไรด์ที่ทำหน้าที่เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน และต่อต้านมะเร็ง หรือลดความเสี่ยงในการเกิดเซลล์มะเร็ง อีกทั้งยังสามารถช่วยเพิ่มระบบภูมิคุ้มกันโดยการเพิ่มการผลิตเซลล์เม็ดเลือดขาว ซึ่งจำเป็นต่อการต่อสู้กับการติดเชื้อ และโรคต่างๆ ส่งผลให้ร่างกายมีภูมิคุ้มกันเพิ่มมากขึ้น1
บำรุงรักษาสุขภาพของไต
การแพทย์แผนจีนในอดีตมีการใช้รากซิสแทนเชเป็นยาบำรุงไต รักษาภาวะบกพร่องของไต ทำให้สุขภาพไตโดยรวมดีขึ้น เพราะมีสารลิกแนน (Lignans) อิริดอยด์ (Iridoids) และโพลีแซ็กคาไรด์ (Polysaccharides) ช่วยส่งเสริมการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน และชะลออายุของไตไม่ให้เสื่อมสภาพตามอายุจริง2
ส่งเสริมสุขภาพทางเพศ
จากงานวิจัยแสดงให้เห็นว่าสารสกัดเอทานอล (Ethanol) ในซิสแทนเชมีคุณสมบัติช่วยปรับปรุงสมรรถภาพทางเพศ และสามารถเพิ่มระดับฮอร์โมนเพศชายได้ โดยการกระตุ้นเอนไซม์สเตียรอยด์ (Steroidogenic enzymes) ที่ลูกอัณฑะ และเพิ่มจำนวนเซลล์สืบพันธุ์ หรืออสุจิ รวมถึงการกระตุ้นการไหลเวียนโลหิต และปรับสมดุลของฮอร์โมนในร่างกาย และช่วยฟื้นฟูระบบสืบพันธุ์เพศชายที่เกิดจากภาวะขาดออกซิเจนได้ อีกทั้งยังช่วยเพิ่มความใคร่ ส่งผลให้ผู้ที่มีภาวะมีบุตรยากตอบสนองได้ดีขึ้น1
ช่วยบำรุงกระดูก
เมื่ออายุมากขึ้น มวลกระดูกของเราก็อาจลดลงได้ตามวัย เนื่องจากมีการรับน้ำหนักร่างกายมาเป็นเวลานาน ซึ่งมีการศึกษา และทดลองว่าซิสแทนเชสามารถช่วยเสริมสร้างกระดูกโดยการเพิ่มการดูดซึมแคลเซียม และช่วยเพิ่มความหนาแน่นของมวลกระดูก และปริมาณแร่ธาตุในกระดูกได้ อีกทั้งยังช่วยต่อต้านโรคกระดูกพรุนในวัยชรา และเสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูก โดยเฉพาะผู้หญิงในวัยหมดประจำเดือน1
ซิสแทนเช นำมาใช้ในรูปแบบไหนได้บ้าง
ซิสแทนเช คือ สมุนไพรที่ใช้ในการแพทย์แผนจีนมานานหลายศตวรรษ มีประโยชน์ต่อสุขภาพหลายประการ และสามารถนำมาใช้ได้ 2 วิธีดังนี้
ยาจีนแผนโบราณ
ในอดีตมีการใช้ซิสแทนเชในการแพทย์แผนจีน เพื่อประโยชน์ทางด้านสุขภาพกันอย่างแพร่หลาย ซึ่งซิสแทนเชเป็นยาชูกำลังที่ช่วยให้มีสุขภาพที่ดี จึงได้กลายเป็นสมุนไพรสำคัญของการแพทย์แผนจีนที่ใช้ในการรักษาอาการต่างๆ และได้รับการยกย่องว่าเป็นสมุนไพรที่ช่วยส่งเสริมสุขภาพให้แข็งแรง และทำให้อายุยืนยาว
ซิสแทนเชสามารถต้มในน้ำเดือด ชงดื่มในรูปแบบชาได้ โดยนำซิสแทนเช 25 กรัม มาหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ แล้วนำมาต้มน้ำในอัตราส่วน 1:10 (W:V) จำนวน 3 รอบ และใช้เวลา 1 ชั่วโมงในการสกัดแต่ละรอบ จากนั้นนำผ้าก๊อซสะอาดมากรอง 3 ครั้ง5 อย่างไรก็ตาม การศึกษาและการวิจัยทางการแพทย์ในปัจจุบันได้แนะนำว่าควรกินซิสแทนเชในปริมาณ 3-15 กรัมต่อวัน4
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
ในปัจจุบันได้มีการพัฒนาซิสแทนเชออกมาในรูปแบบอาหารเสริมต่างๆ ให้กินง่ายขึ้น เช่น แคปซูล ผง เป็นต้น ซิสแทนเชมีประโยชน์ต่อร่างกายหลายอย่าง จึงทำให้เป็นอาหารเสริมสุขภาพที่มีประสิทธิภาพ สามารถกินได้ในปริมาณ 500 มิลลิกรัมต่อวัน4 ตามฉลากข้างกระปุก หรือศึกษาคำแนะนำจากแพทย์ก่อนกิน เพื่อประโยชน์สูงสุดที่ร่างกายจะได้รับ
ข้อควรระวังในการบริโภคซิสแทนเช
ถึงแม้ว่าซิสแทนเชคือยาแผนโบราณของจีน แต่ก็ไม่สามารถกินในปริมาณที่มากเกินไปในแต่ละวันได้ เพราะจะทำให้เกิดอาการคลื่นไส้อาเจียน ปวดท้อง และเวียนศีรษะ2 การศึกษาและการวิจัยในปัจจุบันได้แนะนำปริมาณที่เหมาะสมในการกินประมาณ 3-15 กรัมต่อวัน4 อีกทั้ง คนที่มีโรคประจำตัว หญิงตั้งครรภ์ หรือระหว่างที่กำลังให้นมบุตรไม่ควรกิน และควรปรึกษาแพทย์ก่อนกินเท่านั้น3
ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นจากการบริโภคซิสแทนเช
ยารักษาโรค หรือสมุนไพรทุกอย่างล้วนแล้วแต่มีผลข้างเคียงหากใช้ผิดวิธี หรือกินมากเกินไป ซิสแทนเชถือว่าปลอดภัยสำหรับคนส่วนใหญ่ แต่ก็มีโอกาสเกิดผลข้างเคียงได้ เช่น คลื่นไส้อาเจียนหลังจากกินซิสแทนเชในปริมาณมาก นอกจากนี้ บางคนอาจรู้สึกระคายเคืองผิวหนัง และเป็นผื่นหากใช้ซิสแทนเชกับผิวหนังโดยตรง
อย่างไรก็ตาม การใช้สมุนไพรในปริมาณที่เหมาะสมจึงเป็นสิ่งสำคัญ หากมีโรคประจำตัว หรือทานยาประจำตัวอยู่ ต้องปรึกษาแพทย์ก่อนกินซิสแทนเชเสมอ แม้ว่าผลข้างเคียง หรืออาการแพ้จะเกิดขึ้นได้ยาก แต่หากมีอาการแพ้จะทำให้หายใจลำบาก เป็นลมพิษ และบวม ผู้ที่มีอาการเหล่านี้ควรไปพบแพทย์ทันที4
สรุป
ซิสแทนเช หรือ Rou Cong Rong คือพืชทะเลทรายที่พบในพื้นที่แห้งแล้งของเอเชีย โดยเฉพาะในประเทศจีน เป็นสมุนไพรที่ใช้รักษา และบำรุงร่างกายกันมานานหลายศตวรรษในการแพทย์แผนจีน ซิสแทนเชมีคุณสมบัติต่างๆ และประโยชน์ต่อสุขภาพ เช่น ในเรื่องของการส่งเสริมความจำที่ดี ต่อต้านภาวะอัลไซเมอร์ และป้องกันโรคทางระบบประสาท อีกทั้งมีคุณสมบัติต่อต้านอนุมูลอิสระ ชะลอวัย และกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายให้ทำงานมีประสิทธิภาพ
