Cranberry เสริมภูมิคุ้มกัน ต้านอนุมูลอิสระ

แครนเบอร์รี ช่วยลดภาวะที่ร่างกายมีสารอนุมูลอิสระมากเกินไป ช่วยลดปัจจัยที่ทำให้เกิดการอักเสบ ต้านโอกาสเกิดเซลล์มะเร็ง และดูแลสุขภาพในช่องปาก

Cranberry (แครนเบอร์รี) คืออะไร?

แครนเบอร์รี ถือกำเนิดในหนองน้ำทวีปอเมริกาเหนือ และเป็นผลไม้กลุ่มเบอร์รีชนิดหนึ่งที่มีลักษณะเป็นทรงกลม แข็ง เล็ก และมีสีแดง อยู่ในกลุ่มไม้พุ่มแคระไม่ผลัดใบ มีลำต้นเป็นเถายาว¹ มีรสชาติหวานอมเปรี้ยว ประกอบไปด้วยคาร์โบไฮเดรต และเส้นใยเป็นหลัก ทั้งนี้ยังอุดมไปด้วยวิตามิน และแร่ธาตุหลายชนิด โดยเฉพาะเควิซิทิน (Quercetin) พีโอนิดิน (Peonidin) และวิตามินซี หรือรู้จักกันในชื่อกรดแอสคอร์บิก ซึ่งเป็นหนึ่งในสารต้านอนุมูลอิสระที่โดดเด่นในแครนเบอร์รี

นอกจากนี้ ยังมีวิตามินอี วิตามินเค 1 วิตามินเค 2 และทองแดง3 ที่ล้วนเป็นสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายทั้งสิ้น นอกจากนี้ แครนเบอร์รียังมีกรดซาลิไซลิก (Salicylic Acid) เป็นส่วนประกอบที่สำคัญของยาแอสไพรินที่เรานำมาบรรเทาอาการบวม ป้องกันอาการเกิดลิ่มเลือด และอาจช่วยต้านเซลล์มะเร็งได้อีกด้วย⁴

ประโยชน์ของ Cranberry

จากผลการวิจัยพบว่า สารอาหาร และวิตามินต่างๆ ในแครนเบอร์รีนั้นมีประโยชน์ต่อร่างกายมากมาย นอกจากจะช่วยทำให้ผิวพรรณชุ่มชื้น แครนเบอร์รียังช่วยป้องกันโรค รักษาโรค และทำให้สุขภาพของร่างกายด้านต่างๆ ดีขึ้นด้วย โดยประโยชน์ของแครนเบอร์รีจะมีดังนี้

เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน

แครนเบอร์รีมีสารอาหาร และวิตามินต่างๆ มากมาย และยังประกอบไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น แคทีชิน (Catechin), ไตรเทอร์พีนอยด์ (Triterpenoid) และโปรแอนโทไซยานิดิน (Proanthocyanidins)⁶ ซึ่งจะช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกาย และป้องกันโรคภัยไข้เจ็บที่อาจเกิดขึ้นได้

โดยจากการศึกษาพบว่า แครนเบอร์รีมีฤทธิ์ต้านไวรัสสูง และแครนเบอร์รีมีจุลินทรีย์ที่ช่วยชะลอการเจริญเติบโตของแบคทีเรียที่ก่อให้เกิดโรคต่างๆ เช่น เอสเชอริเชีย โคไล (Escherichia coli) ที่ทำให้ท้องร่วง และเกิดโรคติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ, ลิสเทอเรีย โมโนไซโตจิเนส (Listeris monocytogenes) ที่ทำให้เกิดการติดเชื้อในกระแสเลือด โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ และสแตฟฟิโลคอกคัส (Staphylococcus) ที่ทำให้เกิดการติดเชื้อ แผลพุพอง และอาหารเป็นพิษได้⁹

จากการศึกษาในหลอดทดลองพบว่า แครนเบอร์รีมีคุณสมบัติในการกำจัดอนุมูลอิสระพอๆ กันกับวิตามินอี หรืออาจจะดีกว่า และภายหลังจากดื่มน้ำแครนเบอร์รี ระดับสารต้านอนุมูลอิสระในเลือดจะเพิ่มสูงขึ้นมากกว่าการบริโภควิตามินซีในปริมาณเท่ากันอีกด้วย

มีส่วนช่วยในเรื่องระบบทางเดินปัสสาวะ

หากมีการสะสมของแบคทีเรียในระบบทางเดินปัสสาวะมาก จะส่งผลให้เกิดโรคทางเดินปัสสาวะอักเสบได้ แต่แครนเบอร์รีมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย และมีส่วนช่วยลดจำนวนแบคทีเรียในระบบทางเดินปัสสาวะ จึงสามารถป้องกันการติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะได้ดี เพราะสารประกอบในแครนเบอร์รีอย่าง Proanthocyanins จะช่วยป้องกันแบคทีเรียที่จะมาเกาะตัวตามผนังกระเพาะปัสสาวะได้

จากการวิจัยของมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดพบว่า การดื่มน้ำแครนเบอร์รีวันละ 300 ml จะช่วยลดจำนวนของแบคทีเรียในปัสสาวะลง และช่วยป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรียในกระเพาะปัสสาวะได้⁶

มีส่วนช่วยชะลอความเสื่อมของจอประสาทตา

กลุ่มผลไม้ตระกูลเบอร์รีมีประโยชน์ในการช่วยดูแลสายตา แครนเบอร์รีก็เป็นหนึ่งในนั้น เนื่องจากในแครนเบอร์รีนั้นอุดมไปด้วยลูทีน และซีแซนทีน (Lutein & Zeaxanthin) ซึ่งมีส่วนในการช่วยชะลอความเสื่อมของจอประสาทตา

และยังช่วยป้องกันรังสีจากแสงแดดที่อาจเป็นอันตรายต่อดวงตาได้⁶ นอกจากนี้ ยังช่วยปกป้องเซลล์ของจอประสาทตาไม่ให้ถูกทำลายอีกด้วย

จากการวิจัยพบว่า แทนนินที่มีความเข้มข้นสูงจากน้ำแครนเบอร์รี มีฤทธิ์ในการขับไล่อนุมูลอิสระได้ดีกว่า จึงสามารถป้องกันเซลล์ ARPE-19 (การเลียนแบบการเสื่อมสภาพตาตามอายุ) แครนเบอร์รีจึงสามารถชะลอความเสื่อมสภาพของจอประสาทตาได้¹¹

เสริมสร้างสุขภาพให้ช่องปาก

ในช่องปากของเรานั้นนับว่าเป็นแหล่งสะสมของแบคทีเรียชั้นดี และแครนเบอร์รีก็มีส่วนช่วยในการยับยั้งการรวมตัวกันของแบคทีเรียได้หลายชนิดที่เป็นสาเหตุให้เกิดโรคทางช่องปากได้ เช่น การเกิดคราบหินปูน อาการฟันผุ โรคเหงือกอักเสบ⁶ เป็นต้น และจากการศึกษาพบว่าผลเบอร์รีสีเข้มอุดมไปด้วยสารโพลีฟีนอลซึ่งสามารถออกฤทธิ์เพื่อป้องกันโรคฟันผุได้^1,2

บรรเทาอาการไข้หวัด

จากการศึกษาหนึ่งแสดงให้เห็นว่า การกินผลไม้รสเปรี้ยวอย่างแครนเบอร์รีสามารถช่วยบรรเทาอาการไข้หวัดได้ มีการทดลองเล็กๆ โดยการบริโภคน้ำแครนเบอร์รีปริมาณ 450 มิลลิกรัมเป็นประจำทุกวัน 10 สัปดาห์ พบว่าช่วยบรรเทาอาการของไข้หวัดได้ เนื่องจากแครนเบอร์รีประกอบไปด้วยสารพอลีฟีนนอล และสาร Proanthocyanins ที่เป็นประโยชน์ต่อระบบภูมิคุ้มกัน⁴

มีส่วนช่วยในเรื่องสุขภาพลำไส้

แครนเบอร์รีมีส่วนช่วยในการยับยั้งการเกาะตัวของเชื้อแบคทีเรียอีโคไล (E.coli) หรือเชื้อที่ทำให้เกิดอาการท้องร่วงรุนแรง แครนเบอร์รีสามารถลดจำนวนแบคทีเรียในลำไส้ของคนที่ทานเนื้อสัตว์เป็นหลัก และยังช่วยลดกรดน้ำดีในลำไส้ที่อาจก่อให้เกิดมะเร็งลำไส้ใหญ่ และมะเร็งทางเดินอาหารได้อีกด้วย

จากการทดลอง พบว่า น้ำแครนเบอร์รี แครนเบอร์รีแห้ง และสารสกัดจากแครนเบอร์รีต่างๆ มีโพลีฟีนอลไอโซพรีนอยด์ และโอลิโกแซ็กคาไรด์ ที่ทำงานได้ดีในระบบทางเดินอาหาร ลดการอักเสบ ดูแลเซลล์เยื่อบุผิวในลำไส้ และจุลินทรีย์ในลำไส้¹⁰

ลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ

แครนเบอร์รีเป็นผลไม้ที่ส่งผลดีต่อสุขภาพหัวใจ ช่วยลดความเสี่ยงโรคหลอดเลือดหัวใจ เพราะมีสารต้านอนุมูลอิสระกลุ่มฟลาโวนอยด์ (Anthocyanin, Flavonoids, Proanthocyanidins)⁶

น้ำแครนเบอร์รี หรือสารสกัดจากแครนเบอร์รีมีประโยชน์กับผู้ที่มีความเสี่ยงโรคหัวใจ ซึ่งจากการวิจัยพบว่าสารสกัดแครนเบอร์รีสามารถช่วยเพิ่มระดับคอเลสเตอรอลชนิดดี ลดระดับคอเลสเตอรอลไม่ดีในผู้ป่วยโรคเบาหวานได้ ลดความดันโลหิต และลดความแข็งตึงของหลอดเลือดในผู้ป่วยโรคหัวใจได้⁶

มีส่วนช่วยชะลอการลุกลามของมะเร็ง

แครนเบอร์รีมีส่วนช่วยป้องกันมะเร็ง และต้านการกลายพันธุ์ของเซลล์ในร่างกายได้ จากรายงานทางการแพทย์เกี่ยวกับการกินแครนเบอร์รีพบว่า สามารถช่วยลดการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งเต้านม มะเร็งปอด และมะเร็งลำไส้¹³ เป็นต้น

จากการศึกษาพบว่า สารประกอบฟลาโวนอยด์ (Proanthocyanidins) ที่พบได้มากในผลแครนเบอร์รี จะเป็นตัวเหนี่ยวนำให้เกิดการตายของเซลล์มะเร็ง⁶ แครนเบอร์รีจึงเป็นตัวเลือกที่ดีที่จะนำมาพัฒนาเป็นยาต้านมะเร็งต่อได้

วิธีการกิน Cranberry

เราสามารถกินแครนเบอร์รีได้หลายวิธี ทั้งแบบสดๆ หรือจะนำมาประกอบอาหาร และเครื่องดื่มก็ได้ นอกจากนี้ยังสามารถกินแบบเป็นอาหารเสริมก็ได้เช่นกัน ซึ่งการกินในแต่ละแบบจะได้รับประโยชน์ที่แตกต่างกันออกไป ดังนี้

อาหารเสริม

อาหารเสริมที่ทำจากแครนเบอร์รี มักจะอยู่ในรูปแบบเม็ดยา หรือแคปซูล ซึ่งทำจากแครนเบอร์รีแบบผงแห้ง มีประโยชน์เช่นเดียวกับแครนเบอร์รีสด แต่ในแบบแคปซูลบางชนิดก็อาจจะมีส่วนผสมอื่นๆ เพื่อบำรุงสุขภาพในด้านอื่นๆ ด้วยเช่นกัน ซึ่งการกินแครนเบอร์รีแบบอาหารเสริมจะไม่มีการเติมน้ำตาล และควบคุมปริมาณที่เหมาะสมต่อร่างกายได้ง่าย

นอกจากนี้ แครนเบอร์รีแบบแคปซูลมีปริมาณสารต้านอนุมูลอิสระที่มีความเข้มข้นสูงกว่าผลไม้สด หรือจากการแปรรูปอื่นๆ จึงกล่าวได้ว่า การกินแครนเบอร์รีแบบอาหารเสริมจะได้สารอาหารที่ตอบโจทย์มากกว่า โดยไม่ต้องกินน้ำตาลมากเกินความจำเป็นเหมือนการกินแบบสดๆ หรือนำไปประกอบอาหารนั่นเอง

กินแบบสดๆ

แครนเบอร์รีเป็นผลไม้ที่มีรสเปรี้ยวอมหวาน สามารถกินได้สดๆ โดยอาจจะเคี้ยวทั้งลูก กินแบบสลัด หรือจะกินกับแพนเค้กก็ได้ ซึ่งถ้ารู้สึกว่าเปรี้ยวเกินไปก็อาจจะนำมากินคู่กับเกลือก็ได้เช่นกัน

นำไปประกอบอาหาร

แครนเบอร์รีสามารถนำมาประกอบอาหารเพื่อเพิ่มความอร่อย และเพิ่มความหอมหวานได้หลากหลาย ได้แก่ การนำมาทำเป็นซอส แยม หรือจะนำมาผสมกับเครื่องดื่มก็อร่อยไม่แพ้กัน

ผู้ที่ควรระวังในการกิน Cranberry

แครนเบอร์รีนั้นไม่เป็นอันตรายต่อร่างกายก็จริง แต่ต้องกินในปริมาณที่เหมาะสม โดยปริมาณที่แนะนำสำหรับผู้ใหญ่สามารถกินอาหารเสริมที่มีสารสกัดแครนเบอร์รีไม่เกิน 1,500 มก. ต่อวัน แต่หากเป็นน้ำแครนเบอร์รีสำเร็จรูปส่วนใหญ่จะมีรสหวานมาก จึงควรเลือกดื่มน้ำแครนเบอร์รีสดที่ไม่เติมน้ำตาล และไ่ม่ใส่วัตถุกันเสีย ในปริมาณไม่เกิน 750 มล. ต่อวัน⁷ เพราะหากดื่มน้ำแครนเบอร์รีมากกว่าวันละ 1 ลิตร อาจเพิ่มความเสี่ยงเกิดนิ่วในไตได้อีกด้วย⁴

แม้แครนเบอร์รีจะมีประโยชน์ แต่ในบางคนอาจจะมีผลข้างเคียงจากการกินแครนเบอร์รีได้ โดยกลุ่มคนที่ควรระมัดระวังในการกินแครนเบอร์รีเป็นพิเศษ มีดังนี้

• สตรีมีครรภ์ หรืออยู่ในช่วงให้นมบุตร
• เด็ก แต่ถ้าควบคุมปริมาณอย่างเหมาะสม ก็จะไม่เป็นอันตราย
• ที่แพ้ยาแอสไพริน เนื่องจากแครนเบอร์รีประกอบไปด้วยกรดซาลิไซลิก ซึ่งเป็นส่วนประกอบของยาแอสไพริน⁴
• ผู้ที่กำลังใช้ยาวาร์ฟาริน แครนเบอร์รีอาจจะไปเพิ่มการทำงานของวาร์ฟารินจนทำให้เลือดแข็งตัวช้ากว่าปกติ ซึ่งจะทำให้เกิดแผลฟกซ้ำ หรือมีเลือดออกได้ง่าย อาจจะต้องปรับปริมาณยาที่ใช้อยู่ และไปตรวจเลือดเป็นประจำ⁴
• ผู้ป่วยเยื่อบุกระเพาะอาหารอักเสบ และผู้ที่มีกรดในกระเพาะต่ำ เพราะแครนเบอร์รีจะไปกระตุ้นให้ร่างกายดูดซึมวิตามินเพิ่มมากขึ้น อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงต่างๆ เช่น คลื่นไส้ ท้องเสีย ความดันโลหิตต่ำ หรือมีผื่นคัน⁴
• ผู้ป่วยนิ่วในไต เนื่องจากแครนเบอร์รีมีสารออกซาเลต (Oxalate) เมื่อสารตัวนี้จับตัวกับแคลเซียม จะเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดนิ่วในไตได้⁴
• ผู้ป่วยเบาหวาน น้ำแครนเบอร์รีมีส่วนผสมของน้ำตาลค่อนข้างมาก จึงควรเลือกดื่มน้ำแครนเบอร์รีที่มีน้ำตาลน้อย⁴

สรุป

แครนเบอร์รีเป็นผลไม้ที่อุดมไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ โดยส่วนประกอบเหล่านี้มีส่วนช่วยป้องกันโรคต่างๆ และเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกายได้ดี นอกจากนี้ แครนเบอร์รีสามารถกินได้หลายวิธี แต่แนะนำให้กินเป็นอาหารเสริมจะได้ประโยชน์สูงสุด เพราะจะมีปริมาณสารอาหารที่เข้มข้น และควบคุมปริมาณได้ง่ายกว่าแบบกินสดๆ หรือแบบสกัด และถึงแม้ว่าประโยชน์ของแครนเบอร์รีจะมีมากมาย แต่ก็ควรกินในปริมาณที่เหมาะสมต่อร่างกาย และควรระมัดระวังในการกิน เพราะอาจเกิดผลข้างเคียงที่อันตรายได้