เอลเดอร์เบอร์รี (Elderberry) เป็นผลไม้อายุวัฒนะของชาวตะวันตก มีถิ่นกำเนิดอยู่ในทวีปยุโรปและอเมริกาเหนือ  เอลเดอร์เบอร์รีหรือที่รู้จักกันในอีกชื่อหนึ่งว่า Sambucus เป็นผลไม้ลูกเล็กที่มีสีเข้มซึ่งเต็มไปด้วยประโยชน์ต่อสุขภาพมากมาย ถูกนำมาใช้ในยาแผนโบราณมาอย่างยาวนาน เพื่อเพิ่มระบบภูมิคุ้มกัน ต่อสู้กับการติดเชื้อ และบรรเทาอาการอักเสบ 

มีการศึกษาที่แสดงว่าเอลเดอร์เบอร์รีมีสรรพคุณในการเสริมการทำงานของภูมิคุ้มกัน ทำหน้าที่เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่มีศักยภาพ หรือแม้แต่ยับยั้งไวรัสเริม 

ผลการวิจัย 

• วารสาร Phytotherapy Research¹⁶ พบว่าเอลเดอร์เบอร์รีมีคุณสมบัติต้านไวรัสและอาจมีผลในการต่อต้านไวรัสไข้หวัดใหญ่ (Vlachojannis et al., 2010)

• วารสาร BMC Complementary and Alternative Medicine¹⁷ พบว่าสารสกัดเอลเดอร์เบอร์รียับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียก่อโรคในระบบทางเดินหายใจและไวรัสไข้หวัดใหญ่ (Krawitz et al., 2011)

• Journal of Dietary Supplements¹⁸ แนะนำว่า เอลเดอร์เบอร์รีอาจช่วยเพิ่มการทำงานของภูมิคุ้มกัน และลดความรุนแรงและระยะเวลาของอาการหวัดและไข้หวัดใหญ่ (Porter et al., 2017)

ด้วยผลลัพธ์ของงานวิจัยที่มีแนวโน้มดังกล่าวข้างต้น จึงไม่น่าแปลกใจที่เอลเดอร์เบอร์รีได้รับชื่อเสียงในฐานะผลไม้อายุวัฒนะ 

ประโยชน์และสารอาหารที่อยู่ในเอลเดอร์เบอร์รี

ด้วยสรรพคุณที่หลากหลาย เอลเดอร์เบอร์รีจึงได้รับการยกย่องว่าเป็นหนึ่งในพืชที่ทรงพลังที่สุดในการแพทย์พื้นบ้าน ได้ถูกเรียกว่าเป็นหีบยาของบิดาแห่งวงการแพทย์อย่างฮิปโปเครตีส⁵

นอกจากสารต้านอนุมูลอิสระแล้ว เอลเดอร์เบอร์รียังมีสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายอีกหลายชนิด เช่น วิตามิน A, B, C โพแทสเซียม แคลเซียม และธาตุเหล็ก ซึ่งผลเบอร์รี่นี้ขึ้นชื่อเรื่องสารต้านอนุมูลอิสระสูง ซึ่งสามารถช่วยปกป้องร่างกายจากความเสียหายจากอนุมูลอิสระและลดความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ

หนึ่งในสารต้านสารอนุมูลอิสระที่พบในเอลเดอร์เบอร์รี คือ รูติน (Rutin) เป็นสารที่ช่วยให้ร่างกายผลิตคอลลาเจนและนำวิตามินซีมาใช้ นอกจากนี้ ยังช่วยในระบบการหมุนเวียนของเลือด ช่วยให้หลอดเลือดแดงและหลอดเลือดฝอยยืดหยุ่นและแข็งแรง⁴ 

เสริมภูมิคุ้มกัน 

• วิตามิน A, B, C เสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน ป้องกันไม่ให้ติดเชื้อหวัด รวมทั้งอาการต่างๆ เช่น ไข้ อาการปวดหัว และน้ำมูกไหล¹¹

• Anthocyaninsต่อต้านการติดเชื้อจากทางเดินหายใจ เช่น หวัด ร่นระยะเวลาในการรักษาและลดความรุนแรงจากอาการหวัด^3,9 ช่วยส่งเสริมระบบภูมิคุ้มกัน บรรเทาอาการอักเสบ ปวดเมื่อยของกล้ามเนื้อ⁵ ท้องผูก ความเครียด

ต้านอนุมูลอิสระ 

• Flavonoids เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่ทำหน้าที่ต่อต้านปฏิกิริยาออกซิเดชัน จึงช่วยยับยั้งและหยุดปฏิกิริยาลูกโซ่ของอนุมูลอิสระได้ 

• Phenolic Acids⁴ มีฤทธิ์เป็นสารต้านปฏิกิริยาออกซิเดชันและการกลายพันธุ์ ทำหน้าที่กำจัดอนุมูลอิสระ

• Anthocyanins³ เพิ่มการต้านอนุมูลอิสระในเลือดและความเครียด⁵ มีประสิทธิภาพในการลดการอักเสบและความเสียหายจากอนุมูลอิสระในเซลล์ ลดการอักเสบในผู้ที่มีภาวะ Metabolic Syndrome 

มีการค้นพบในงานวิจัยบางชิ้นว่า เอลเดอร์เบอร์รีอาจมีฤทธิ์ในการป้องกันมะเร็งบางชนิดโดยการยับยั้งการเติบโตของเซลล์มะเร็งและลดความเสียหายจากปฏิกิริยาออกซิเดชั่น

ดูแลระบบประสาทและสมอง

• Antioxidant มีสารต้านอนุมูลอิสระที่สามารถป้องกันความเครียดจากปฏิกิริยาออกซิเดชันและการเสื่อมของระบบประสาท ในบางงานวิจัยยังพบว่า เอลเดอร์เบอร์รีช่วยเพิ่มความจำและการทำงานของสมอง

ลดความเสี่ยงโรคดวงตา

• วิตามิน A ช่วยบำรุงสายตาและมีส่วนช่วยในการมองเห็น 

• วิตามิน B6 ช่วยป้องกันโรคทางประสาท

เอลเดอร์เบอร์รีมีประโยชน์ต่อดวงตา โดยสามารถป้องกันดวงตาจากโรคต้อหินและจอประสาทตาเสื่อม โดยวิตามินสองชนิดนี้มีความสำคัญต่อการรักษาสุขภาพดวงตาที่ดี¹⁹

เสริมหัวใจแข็งแรง

• Flavonoids  มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระและต้านการอักเสบที่อาจจะส่งผลต่อหัวใจ ลดความดันในเลือด^2,10 และคอเรสเตอรอล^{ุ2, 6}

• Tannins and Flavonoids ป้องกันการทำลายเซลล์ในร่างกายที่นำไปสู่โรคเรื้อรัง เช่น โรคหัวใจ¹¹

• วิตามิน C ลดความเสี่ยงของโรคหัวใจ

ป้องกันโรคโลหิตจาง

• วิตามิน C ช่วยดูดซึมธาตุเหล็กจากอาหาร ลดความเสี่ยงของโรคโลหิตจาง  

• Antioxidant สารต้านอนุมูลอิสระเป็นแหล่งของธาตุเหล็ก¹² ในการสร้างเซลล์เม็ดเลือดแดง 

• ธาตุเหล็ก ป้องกันการขาดธาตุเหล็กที่ก่อให้เกิดภาวะโลหิตจาง¹³ ลดการเกิดลิ่มเลือด⁴

ลดอาการแพ้และการอักเสบของผิวหนัง

• Quercetin ลดอาการแพ้และการอักเสบของผิวหนัง³

• Anthocyanins มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ

• Bioactives ได้แก่ Tannins และ Flavonoids ป้องกันการบาดเจ็บของเซลล์จากปัจจัยแวดล้อม¹¹

เอลเดอร์เบอร์รีสามารถรักษาโรคหัวใจ มะเร็ง ข้อต่ออักเสบ ภูมิแพ้ รวมทั้งโควิด-19³ 

ในงานวิจัยบางชิ้นพบว่า ผู้ที่เป็นโรคผิวหนังภูมิแพ้ ซึ่งเป็นภาวะที่ผิวหนังมีการอักเสบจากภูมิแพ้ การนำสารสกัดเอลเดอร์เบอร์รีไปใช้เฉพาะที่พบว่า ช่วยลดการอักเสบและปรับปรุงการทำงานของเกราะป้องกันผิว

วิธีการกินเอลเดอร์เบอร์รีอย่างปลอดภัย

ผลเอลเดอร์เบอร์รีควรกินเฉพาะผลที่สุกแล้วเท่านั้น เนื่องจากเอลเดอร์เบอร์รีที่ยังไม่สุกมีสารพิษสะสมอยู่ตามราก ใบ และลำต้น ซึ่งสามารถปล่อยไซยาไนด์เข้าสู่ร่างกายและทำให้ร่างกายป่วยได้³

นอกจากนี้ ในส่วนของการนำไปประกอบอาหารหรือถนอมอาหาร เอลเดอร์เบอร์รีสามารถใช้ทำแยม น้ำเชื่อม และชาได้ ซึ่งเป็นวิธีที่สะดวกในการเก็บรักษา คงคุณประโยชน์ผลไม้ไว้เพื่อกินตลอดทั้งปี 

จากการวิจัยชี้ให้เห็นถึงสรรพคุณของเอลเดอร์เบอร์รีว่าอาจส่งเสริมการทำงานของภูมิคุ้มกันได้ โดยเพิ่มการผลิตไซโตไคน์ ซึ่งเป็นโมเลกุลส่งสัญญาณที่สำคัญในระบบภูมิคุ้มกัน จึงสรุปได้ว่าอาหารเสริมเอลเดอร์เบอร์รีมีความปลอดภัยและมีประสิทธิภาพสำหรับการรักษาการติดเชื้อไวรัส เช่น ไข้หวัดใหญ่² เมื่อรับประทานในปริมาณที่แนะนำ

ข้อควรระวังในการกินเอลเดอร์เบอร์รี

ถึงแมัว่าเอลเดอร์เบอร์รีจะประกอบไปด้วยสรรพคุณในการรักษามากมาย แต่การบริโภคเอลเดอร์เบอร์รีในปริมาณที่มากเกินไป อาจทำให้เกิดอาการเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน และท้องเสีย³ จนร่างกายอ่อนแรงได้

กลุ่มที่ไม่เหมาะแก่การรับประทาน ได้แก่ หญิงตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร¹⁵ เด็กที่มีอายุต่ำกว่า 5 ปี โดยเฉพาะคนที่มีโรคภูมิแพ้ตัวเอง^ุ6 

แม้เอลเดอร์เบอร์รีเป็นผลไม้ที่กินได้ตามธรรมชาติ แต่ควรปรึกษาแพทย์ก่อนบริโภค

ผู้ที่ควรปรึกษาแพทย์ก่อนกินเอลเดอร์เบอร์รี

• เด็ก หญิงตั้งครรภ์ และหญิงที่กำลังให้นมบุตร ยังไม่มีข้อมูลเพียงพอในการยืนยันว่าการบริโภคเอลเดอร์เบอร์รีปลอดภัยกับเด็กที่อายุต่ำกว่า 5 ขวบ หญิงตั้งครรภ์และหญิงในช่วงให้นมบุตร จึงอาจเกิดอันตรายได้เมื่อบริโภคเข้าไปแล้ว^3,14,15

• ผู้มีโรคประจำตัวที่เกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน หากกินเข้าไปจะไปกระตุ้นอาการแพ้ ทำให้มีอาการแย่ลง

• ผู้ที่ใช้ยาบางชนิด เช่น ยากดภูมิคุ้มกันหรือยาขับปัสสาวะ ควรระมัดระวังในการบริโภคเอลเดอร์เบอร์รี เนื่องจากสารในผลไม้ชนิดนี้อาจะทำปฏิกิริยาตอบโต้ก่อให้เกิดผลข้างเคียง เช่น ไปเพิ่มฤทธิ์ของยาภูมิคุ้มกันหรือทำให้ความดันโลหิตต่ำ

• ผู้มีอาการแพ้ บางงานวิจัยพบว่าการแพ้เอลเดอร์เบอร์รี อาจทำให้เกิดอาการต่างๆ เช่น คัน บวม และหายใจลำบาก โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการแพ้พืชในตระกูล Adoxaceae ซึ่งรวมถึงเอลเดอร์เบอร์รี รวมทั้งอาการแพ้อาหารอื่นๆ ควรหลีกเลี่ยงการบริโภคเอลเดอร์เบอร์รีหรือพูดคุยกับผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพก่อนการบริโภคเอลเดอร์เบอร์รี^5,8,9,10 

สรุป

เอลเดอร์เบอร์รี ผลไม้จิ๋วสรรพคุณแจ๋ว อุดมไปด้วยวิตามินต่างๆ และแร่ธาตุ ช่วยเสริมภูมิคุ้มกัน ต้านอนุมูลอิสระ เป็นที่รู้จักในนามผลไม้ที่มีวิตามินซีสูง ประโยชน์ในด้านการรักษา เช่น ช่วยลดการอักเสบ บรรเทาอาการหวัดและไข้หวัดใหญ่^2,9 และป้องกันความเครียด 

เป็นยาสามัญประจำบ้านหรือการรักษาตามธรรมชาติที่ได้รับความนิยมในช่วงฤดูหนาวและไข้หวัดใหญ่ แม้แต่ช่วงโควิด 

การรับประทานผลิตภัณฑ์เสริมที่มีส่วนผสมของเอลเดอร์เบอร์รีนอกจากจะช่วยเสริมภูมิคุ้มกันแล้ว ยังมีคุณสมบัติโดดเด่นหลายด้านทั้งโรคโลหิต โรคหัวใจ รวมทั้งการอักเสบของผิวหนัง การทำงานของการรับรู้ ป้องกันมะเร็งบางชนิด และการทำงานของหัวใจ 

โดยมักจะพบในอาหารเสริมรูปแบบ กัมมี่ แคปซูลและไซรัป เหมาะสำหรับผู้ที่ไม่ชอบรสชาติหรือกินผลไม้สด 

ท้ายนี้ อาหารเสริมเอลเดอร์เบอร์รีสามารถเป็นตัวช่วยที่เป็นประโยชน์สำหรับการมีสุขภาพดี อย่างไรก็ตาม ควรหมั่นออกกำลังกายและพักผ่อนให้เพียงพอเพื่อสุขภาพที่ดีและแข็งแรง